Rudi Crabbé werkt als manager facilitair bedrijf. Binnen deze functie zet Crabbé zich in om gezonde voeding en duurzaamheid een belangrijke rol te geven in de dagelijkse praktijk van ASVZ. Hij heeft er mede voor gezorgd dat duurzaamheid een integraal onderdeel werd van hun bedrijfsvoering. Ze bieden duurzame en menswaardige zorg, waar gezonde en duurzame voeding een prominente plek heeft.
Crabbé heeft een achtergrond in hospitality en kwaliteitsmanagement en was jaren actief als consultant in de zorg. Hij kwam erachter dat de zorg alles te maken heeft met hospitality en dé plek is waar zijn expertise en persoonlijke interesse in duurzaamheid, voeding en welzijn samenkomen. Die expertise en interesse leidden uiteindelijk tot een interne rol bij ASVZ, een zorgorganisatie die mensen met een verstandelijke beperking ondersteunt. Hoewel ASVZ al duurzaamheidsprojecten had lopen, ontbrak duurzaamheid als vast onderdeel van de bedrijfsvoering. Samen met medewerkers uit alle lagen van de organisatie zorgde Crabbé ervoor dat dit onderwerp ingebed werd in de organisatie met een team, waardoor duurzaamheid geen bijzaak bleef maar een vast onderdeel werd.
Een helder doel: Langetermijn welzijn voor cliënten
Het doel van ASVZ om cliënten te begeleiden in een veilige en gezonde omgeving, waarbij duurzaamheid en de eetcultuur belangrijke aspecten zijn. “Mensen wonen hier, dit is hun leven, dus wij hebben de opdracht om te kijken naar groeimogelijkheden van cliënten op lange termijn. Als je continu ongezond blijft eten, dan heb je op lange termijn dus een probleem”, aldus Crabbé. Vanwege deze verantwoordelijkheid, vindt ASVZ het ontzettend belangrijk om bezig te zijn met gezonde voeding en duurzaamheid, waarbij optimaal wordt ingezet op de leefomgeving van cliënten. “Iedereen verdient een menswaardig bestaan voor nu en in de toekomst”.
Van visie naar participatie: Samen leren over voeding
ASVZ heeft de tijd genomen om een goede voedingsvisie te formuleren, waarbij ze gebruik maakte van de kennis die ze al in huis hebben. Crabbé ontwikkelde samen met ervaringsdeskundigen, cliënten, medewerkers en specialisten een visie op gezonde en duurzame voeding. Via morele beraadslagingen werd onderzocht hoe begeleiding niet betuttelend, maar ondersteunend kan zijn. Belangrijk was om het gesprek met elkaar aan te gaan en cliënten en medewerkers deel uit te laten maken van besluitvorming. Hierbij werd hun mening aan de hand van vragen meegenomen. “Als je het betutteling vindt, ga links staan. Als je niets doen verwaarlozing vindt, ga rechts staan”, was bijvoorbeeld een van de vragen die gesteld werd. Crabbé vertelde dat naarmate het gesprek vordert, het voornamelijk over randvoorwaardes gaat waarbij er geen sprake is van betutteling of verwaarlozing. “Dit is ook de essentie van ons beleid” verteld Crabbé. ASVZ stelt leerproces centraal, waarin iedereen meegenomen wordt en waar ruimte is voor ontwikkeling en groei. Hiervoor worden gesprekken gevoerd en praktijkervaringen gestimuleerd, waarbij kennis en het belang van gezond en duurzaam eten gedeeld wordt.
Praktijkvoorbeelden: Voeding tastbaar maken
Bij ASVZ werken ze met leerwerkrestaurants en moestuinen om cliënten bij de herkomst van producten, het koken en de logistiek te betrekken. De moestuinen bieden cliënten de kans om hun eigen groente te verbouwen en met de leerwerkrestaurants worden cliënten meegenomen in het vak. Dit leerwerkrestaurant functioneert ook als een uithangbord voor producten passend binnen hun visie. Daarnaast zijn er cliëntenteams die groenten ophalen bij boeren en naar de woningen brengen en hebben ze versboxen zodat er makkelijk en gezond gekookt kan worden op de afdeling. Voor het koken ontvangen cliënten duurzame en gezonde recepten, waarvan een deel volledig plantaardig is. Crabbé stelt dat het prikkelen van de omgeving en het samen ondernemen van belang zijn om doelen te halen. Er worden voortdurend evenementen georganiseerd om medewerkers en cliënten zelf te laten ervaren en proeven wat meer plantaardig betekent. Zo werden er blindproeverijen georganiseerd waarbij verschillende gehaktballetjes vergeleken werden: klassiek, half vegetarisch of volledig vegetarisch. De ervaring leidde tot enthousiasme en leerde dat plantaardige producten niet alleen duurzaam maar ook lekker zijn. Weten waar de producten vandaan komen en het opdoen van een eigen positieve ervaring met gezond en duurzaam eten zijn van belang.
Drempels wegnemen: Geleidelijke acceptatie
Om acceptatie van cliënten en werknemers te stimuleren op het gebied van gezonde en duurzame voeding, startte Crabbé een open dialoog: wat is wens, wat is behoefte? “Keuzevrijheid bleef essentieel en veranderingen werden stap-voor-stap geïntroduceerd. Vegetarische alternatieven werden gestimuleerd via de restaurants en cliënten werden verleid om kennis te maken met deze alternatieven. Elke dag werd er een plantaardig en liefst regionaal product in de spotlight gezet wat binnen het budget en seizoen valt. Er wordt altijd een vegetarische optie opgenomen in het aanbod. Zo kregen mensen de ruimte om langzaam te wennen aan nieuwe producten. Met deze empathische benadering groeide draagvlak zonder dwang.
Vaardigheden en communicatie
Crabbé ziet hoe een gebrek aan kennis leidt tot terughoudendheid. Veel medewerkers en cliënten denken dat een plantaardig menu niet volwaardig is of dat gezond eten duur is. Daarom biedt ASVZ praktische ondersteuning: workshops, simpele recepten voor bijvoorbeeld een linzenbolognese en hulpmiddelen zoals maatbekers en infographics. Zo groeit het vertrouwen in duurzame voedingspraktijken en wordt onzekerheid weggenomen. Daarnaast maakt de insteek van het verhaal uit. ASVZ is een waardegedreven organisatie, waarbij de eiwittransitie niet als doel op zich benaderd wordt, maar als onderdeel van menswaardige zorg. Zij zijn verantwoordelijk voor de gezondheid en zorg voor de cliënten nu, én de volgende generaties waarbij iedereen recht heeft op menswaardig bestaan. “Je moet cliënten de tijd geven om mee te groeien, maar er moeten ook stappen gezet worden vanuit de verantwoordelijkheid die je draagt.”
De kracht van samenwerking: Intern en extern
Hoewel het beleid intern is ontwikkeld, vond ASVZ support bij initiatieven zoals ToekomstProef, Green Deal Duurzame Zorg en de Milieuthermometer. De Milieuthermometer-certificering gaf richting en kaders en heeft ASVZ geholpen duurzaamheid te borgen. Een mijlpaal is het streven naar het behalen in 2025 van niveau zilver van dit certificaat. “Je kan wel blijven praten van welke kant moeten we op, maar door deze certificering is het gewoon geregeld en committeer je je daaraan”. Daarnaast leveren samenwerkingen met netwerken zoals de Gezonde Voedseltransitie draagvlak, kennisdeling en zichtbaarheid op. Crabbé benoemde dat beweging ontstaat vanuit verbondenheid, waar interne en externe samenwerking cruciaal zijn. “Wij kunnen leren van andere organisaties of gebruik maken van het enthousiasme dat ontstaat door dit soort bewegingen,” stelt Crabbé.
Van koploper naar partner in transitie
ASVZ deelt succesvolle initiatieven en nodigt andere organisaties uit om mee te bewegen. De focus ligt op menswaardige, toekomstbestendige zorg. Extern zoekt ASVZ verbinding met organisaties die dezelfde waarden delen, met het doel gezamenlijk richting te geven aan gezonde en duurzame voedselpraktijken.
Wil jij je ook inzetten voor gezonde en duurzame voeding binnen jouw organisatie? Maak gebruik van het Gezonde voedseltransitie netwerk en sluit je aan.